کاپتان (ارتوساید)

کاپتان (اورتوساید)
قارچكش حفاظتی 

Oral  LD₅₀ > 9000 mg/kg
دوره کارنس : 14 روز 

این قارچکش در بازار با نام تجاری ارتوساید(Orthocide(WP50% وجود دارد. كاپتان قارچكش حفاظتی از گروه فتالیمیدها بوده كه بصورت پودر قابل اختلاط با آب(WP50%) برای كنترل طیف وسیعی از قارچها استفاده می‌شود. كاپتان در شرایط معمولی تبخیر نمی شود و در آب غیر محلول است. به حالت پودر در حرارت كمتر از 60 درجه سانتیگراد به مدت طولانی پایدار می‌ماند ولی محلول آن در محیطهای قلیایی زود تجزیه می‌شود. با توجه به اینكه این تركیب در محیطهای قلیایی و حرارت بالا زود تجزیه می‌شود لذا نباید آنرا با آهك و تركیبات آهك دار(مثل ترکیب بردو) مخلوط كرد و در موقع مصرف نیز نباید از آبهای آهكی استفاده نمود.

مكانیسم اثر :
كاپیتان یك قارچكش حفاظتی-معالجه ای و از تركیبات ازته هتروسیكلیك یا فتالیمیدهاست . این تركیبات دارای گروه SCCL3 – در ساختمان خود هستند كه برای قارچها سمی است. قارچكشهای این دسته دارای نقاط اثر مختلفی هستند و سمیت آنها مربوط به جلوگیری از سنتز تركیبات آمینو و آنزیمهای دارای گروه تیول (-SH) می‌باشد. اثر قارچكشی این تركیبات را به قسمت تری كلرومتیل تیو نسبت می‌دهند كه پس از ورود سم به سلول قارچ از فعالیت آنزیمهایی كه در متابولیسم فسفر دخالت دارند مانند برخی اكسیدازها، هیدروژنازها و همچنین كوانزیم A جلوگیری می‌كند.

موارد مصرف :
كاپتان یكی از بهترین و مؤثرترین قارچكشهایی است كه تاكنون ساخته شده است و چون برای مبارزه با بیماریهای گیاهی متعددی بكار می‌رود، آنرا Miracle Fungicide (قارچكش معجزه آسا) نیز می‌گویند. كاپیتان در كلیه مواردی كه مخلوط بردو و تركیبات مسی بكار می‌روند مؤثر است و در بسیاری موارد بهتر از تركیبات مسی نتیجه می‌دهد. كاپتان در رنگ و زیبایی میوه ها اثر مطلوب دارد و درختانی كه با كاپتان سمپاشی می‌شوند میوه های خوش رنگ تری می ‌دهند. این موضوع مخصوصاً در سیب، گلابی، هلو و زردآلو قابل توجه می‌باشد. كاپتان روی سفیدكهای پودری و زنگها کم اثر بوده و از این رو می توان آن را با كاراتان یا زینب مخلوط نمود. میوه های سمپاشی شده در انبار مقاومت بیشتری در مقابل عوامل پوسیدگی از خود نشان می‌دهند. كاپتان برای كنترل طیف وسیعی از بیماریهای قارچی مثل : لكه سیاه سیب(اسكب) و آنتراكنوز درختان میوه دانه دار، غربالی شدن، پیچیدگی برگ هلو(لب شتری) ، پوسیدگی قهوه ای درختان میوه هسته دار و پوسیدگی قهوه ای میوه مركبات، سفیدك درونی و پوسیدگی سیاه درختان انگور، بلایت دیررس سیب زمینی و گوجه فرنگی، بلایت آلترناریایی و لكه برگی هویج، سفیدك درونی و آنتراكنوز كدوئیان، بیماریهای لكه برگی گیاهان زینتی آنتراكنوز و لكه برگی گوجه فرنگی، بیماریهای برگی چمن و بیماریهای ناشی از بوتریتیس. این قارچكش همچنین جهت ضدعفونی بذور و ریشه گیاهان علیه قارچهای پیتیوم، فوما، ریزوكتنیا و … روی گیاهان زینتی، صیفی . سبزی، گیاهان دانه روغنی و سایر گیاهان زراعی استفاده می‌شود.

سازگاری و اختلاط :
كاپتان با مواد قلیایی ، روغنها و فرمولاسیونهای امولسیون پاراتیون، آبامکتین غیرقابل اختلاط است. چون کاپتان یک قارچکش تماسی است و ورود آن به داخل بافت گیاه ایجاد گیاهسوزی شدید می کند بنابراین بدنبال اختلاط با روغنها و کودهای مایع این نفوذ تسهیل شده و ایجاد شوک و گیاهسوزی شدید می نماید. كاپتان در اختلاط با مواد قلیایی مثل بردو ولایم سولفور تجزیه می‌شود و اثر قارچكشی آن نیز كاهش می‌یابد. استفاده از مواد پخش كننده (Spreaders) هایی كه میزان بالایی از مواد خیس كننده (Wetting agent) را دارند، در مورد كاپتان توصیه نمی‌شود. اختلاط با فرمولاسیونهای حل شونده(Solvent-Formulations) و فسفاتهای آلی نبایستی صورت گیرد. اختلاط كاپتان با گوگرد نباید روی محصولات حساس به گوگرد استفاده شود. استفاده از كاپتان در دز بالا یا خیساندن كامل درخت ممكن است روی برگهای ظریف و نابالغ برخی واریته های سیب، گیلاس، هلو و آلو ایجاد گیاهسوزی نماید (لكه های نكروز) احتمال وقوع این نوع خسارت در نتیجه سمپاشی در آغاز یك پریود طولانی در شرایط ابری با آب و هوای گرم و مرطوب بسیار بالاست(دخالت شرایط محیطی). همچنین در آغاز یک فصل رویشی سرد لایه کوتیکول تشکیل شده روی اپیدرم بافت سبز بسیار نازک است و استفاده از كاپتان ایجاد گیاهسوزی و شوک شدید می نماید، گرچه در این مورد بافت خشبی زنده است و قادر به تولید بافت سبز می باشد ولی بواسطه شوک مذکور ممکن است ریزش میوه و برگ رخ داده باشد. برای جلوگیری از وقوع گیاهسوزی در چنین شرایطی بایستی از مصرف كاپتان خودداری نمود و بهتر است که از اختلاط با سایر مواد خودداری نموده و به تنهایی (به روش مه پاشی نه دوش گرفتن درخت) استفاه شود. گرچه دستورات توصیه شده مربوط به كاپتان بایستی بدقت انجام شود ولی حذف كامل برخی خطرات ذاتی در ارتباط با استفاده از این تركیب، غیر ممكن است. كاپتان در دز توصیه شده و با رعایت موارد ایمنی روی گیاهان مذكور گیاهسوزی ندارد ولی ممكن است برخی واریته های سیب و گلابی و همچنین بذور كاهو و در دزهای بالاتر بذور گوجه فرنگی و كرفس نیز گیاهسوزی نشان دهند.

توجه : موارد توصیه شده، از منابع معتبر و مختلف خارجی و داخلی(کتب ، مقالات و بروشورها) استخراج گردیده و صرفا به منظور آشنایی کارشناسان و کشاورزان محترم با جنبه های مختلف کاربرد این سم می باشد. لذا پیشنهاد می شود که همیشه توصیه سازمان حفظ نباتات را در اولویت قرار دهند. در مورد توصیه های فنی شرکت اكسير كشاورزی نیز انجام آزمایش قبلی در سطح کوچک قبل از مصرف توصیه می گردد. در ضمن مسائل و نكات مذكور كلی بوده و بستگی به شرایط محیطی و امكانات موجود دارد. چون شرکت تولید كننده از نحوه شرایط نگهداری، زمان مصرف، مقدار دز مصرفی، چگونگی مصرف، شرایط جوی محیط و اختلاط آن با سایر سموم و تركیبات شیمیایی توسط مصرف كننده بی اطلاع می‌باشد، لذا هیچگونه مسئولیتی متوجه تولید کننده نمی‌باشد. همچنین فروش و مصرف این سم بدون نسخه گیاهپزشکی ممنوع می باشد.

موارد توصيه  كاپتان در محصولات كشاورزی